در مقاله قبلی (طب سنتی -بخش۵- در شناخت منفعت علم طب- در شناخت مایه های چهار گانه- بخش ۵) با مفهوم اخلاط چهارگانه شامل صفرا، خون، بلغم و سودا در طب سنتی آشنا شدیم، در این مقاله به توضیح دقیقتر در خصوص صفرا خواهیم پرداخت. با سالم یاب همراه باشید.
صفرای موجود در بدن دو گونه است، طبیعی و غیر طبیعی.
۱- صفرای طبیعی: خلطی است گرم تر و سبک تر از خون و رنگ آن زرد است. طبع آن گرم و خشک و مزه آن تلخ است. در کبد تولید می شود و دو ححالت دارد. یکی این که مقداری از صفرا با خون مخلوط شده و به همه اندام ها می رود و حالت دیگر آن که در کیسه ای به نام کیسه صفرا(زهره) ذخیره می شود.
اگر صفرا بیش از حد طبیعی با خون آمیخته شود و در اندام ها روان شود، شخص دچار زردی یا یرقان می گردد و از حالت اعتدال بیرون می رود. این نوع افراد عموماً دهانشان تلخ می باشد. اگر مقدار صفرا در خون زیادتر شود و همین طور ادامه پیدا کند شخص هلاک می شود. به طور عادی مقداری صفرا وارد روده ها می شود و از آن جا دفع می گردد.
۲- صفرای غیر طبیعی: صفرای غیر طبیعی آن است که یا از حد طبیعی بیرون باشد، یعنی کمتر یا بیشتر از حد طبیعی باشد یا گرمی یا خشکی آن از حد بیرون باشد یا با چیز دیگری بیامیزد. یکی از حالات غیر طبیعی صفرا آمیختن با رطوبتی است که در این صورت رنگ آن تغییر کرده و حرارت آن کمتر می شود. زمانی که صفرا هنوز با خون آمیخته است و از آن جدا نشده است، سرخ رنگ است و در این حال غیر طبیعی نیست.
طب سنتی
صفرای غیر طبیعی به گرمای صفرا طبیعی نیست و حرارت آن کمتر است. هرگاه بلغم غلیظ با وی بیامیزد، هم حرارت او کم می شود و هم غلیظ می گردد، به شکل زرده تخم مرغ. صفرای دیگری در معده های گرم پدید می آید که سبز رنگ است . این نوع صفرای غیر طبیعی زود از معده دفع می شود و آن قدر در معده نمی ماند که عفونت بپذیرد.
اگر این گونه صفرا در معده بسوزد به رنگ و طبع زنگار می شود که طبیبان زنگاری می گویند و بدترین نوع آن می باشد و کشنده است. اگر نوعی از صفرا بسوزد و غلیظ شود، آن را صفرای سوداوی می گویند و رنگ آن سیاه و تیره و ترش است و مگس گرد او نمی گردد. اگر روی زمین ریخته شود، می جوشد و از هر جا که بگذرد می سوزاند و می خراشد و از صفرای زنگاری بدتر است.
- ۹۸/۰۶/۱۲