در مقاله قبل (طب سنتی -بخش۳- در شناخت منفعت علم طب- در شناخت مایه های چهار گانه- بخش ۳) ارتباط عناصر چهارگانه طبیعت با مزاج های اصلی در طب سنتی را بررسی نمودیم. در این مقاله حالات مزاجهای اصلی را خواهیم شناخت.
مزاج هر اندامی در هر بدنی حدی دارد که هر گاه که بدان حد رسد معتدل می شود و اگر از آن حد بیشتر یا کمتر گردد، اعتدال او باطل می شود و این اعتدال اندام ها عنایتی بزرگ از آفریدگار تبارک و تعالی است.
هر جسمی از ارکان اربعه تشکیل شده است و هر عنصری دارای کیفیتی است که حکما آن را صورت یا طبیعت می نامند. کیفیت هر چهار عنصر مخالف یکدیگر و گوهر همه آن ها یکسان است. کیفیت ها اثر کننده و گوهرها اثر پذیرنده اند. هرگاه دو ضد در یکدیگر اثر کنند و یکی غالب شود و دیگری مغلوب، غالب را کاین و مغلوب را فاسد می گویند.
توجه اینکه هرگاه دو چیز در یکدیگر اثر کنند و گوهر هر دو عوض شود آن را استحالت می گویند و اگر در اثر این استحالت قوت هر دو شکسته شود، کیفیت میانه ای پدید می آید که آن را مزاج می گویند.
مزاج اندامی چون قلب که گرم و خشک است، با اندامی چون مغز که سرد و تر است برابری می کند و مزاج اندامی چون کبد که گرم و تر است با اندامی چون استخوان که سرد و خشک است برابری می کند.چون مزاجهای اندام ها با یکدیگر برابری می کند، هر جسمی دارای مزاج معتدل است. اما نه اعتدال راستین، بلکه اعتدالی که جسم به آن صحت داشته باشد. باید دانست که هر اندامی دارای مزاج خاصی است و هر جسمی دارای مزاج و اعتدالی خاص است.
توجه اینکه در میان انسان های بی شمار که خدای تبارک و تعالی خلق کرده است، هرگز دو تن با یکدیگر همانند نیستند، مانند انسان هایی که از نظر شکل و قیافه مثل هم نمی باشند.
منبع: https://salemyab.com
- ۹۸/۰۶/۱۲