در مقاله قبل (طب سنتی-بخش۱- در شناخت منفعت علم طب قدیم- بخش ۱) با مقدمات طب سنتی و عناصر چهار گانه شامل آب، خاک، هوا و آتش آشنا شدیم. در این مقاله بحث را در حیطه طب سنتی ادامه خواهیم داد. با سالم یاب همراه باشید.
باید دانست که از عناصر چهار گانه، دو عنصر سبک و دو عنصر سنگین اند. آتش و هوا سبک و آب و خاک سنگین هستند اما زمین(خاک) جسمی یکسان بوده، جایگاه وی فرود همه است. بدین سبب سنگین تر از همه است و طبع آن سرد و خشک می باشد و منفعت آن در این است که جسم را پایدار می کند. آب جسمی یکسان می باشد که زمین را احاطه کرده و به علت سبکی، جایگاه آن بالاتر از زمین قرار دارد.
طبع آب سرد و تر است و خاصیتش آن است که به آسانی پراکنده می شود و می توان آن را به آسانی در یک جا جمع کرد. آفریدگار تبارک و تعالی به حکمت و عنایت ازلی آب را با زمین بیامیخت تا خاک خشک به سبب آمیختگی با آب پذیرنده هر نهادی گردد.
هوا جسمی است یکسان و جایگاه آن از آب برتر و از آتش فرودتر می باشد و بدین سبب گفته اند که هوا سبک تر از آب است و سنگین تر از آتش و طبع او گرم و تر می باشد. منفعت هستی او آن است که هر چیزی را لطیف و سبک گرداند و گشادگی میان جزء های هر جسمی را پدید آورد.
آتش جسمی است یکنواخت و سبک تر از همه و غایت سبکی او این است که طبع آن گرم و خشک بوده و منفعت او در هر جسمی آن است که همه چیزها در مجاورت آن پخته و رسیده شود و به قوت وی اجزای هوا در همه جسم ها گذر کند و غایت سردی به وسیله آن شکسته گردد و از طبیعت یکسان به طبیعت مرکب تبدیل شود. تمامی کائنات حاصل این چهار معنی می باشد و دانستیم که سردی زمین کمتر از سردی آب بوده و گرمی هوا کمتر از گرمی آتش است. این چهار مایه که یاد کرده شد، مایه نخستین نام دارد.
- ۹۸/۰۶/۱۲